«
ayancık kilisesi araştırma

Yarım asırdan fazla geçmişi olan ve 1996 yılından bu yana İmtiyaz Sahibi olan babam Murat Akyol’un önderliğinde yayın hayatına devam eden Ayancık Gazetesi arşivlerinde yaptığım incelemelerde Ayancık Kilisesi’ne ait bilgilere rastladım. Ve bu bilgiler ışığında yaptığım araştırmalarım sonucunda Ayancık Cezaevi olarak bilinen yapının kilise olduğu ortaya çıkmıştı.

Kasım 2012’de yerelde haftalık yayın yapmakta olan Ayancık Gazetesi’nin arşiv dosyalarını incelemeye başladım. Gazetenin bir nüshasında bulunan haber metninde “ilçede bulunan kilise” ibaresine denk geldim. İlçede bir kilise olduğunu bilmiyorduk. Bunun üzerine gazete arşivlerinden ve bazı yazılı kaynaklardan araştırmalar yapmaya başladım. Ve yine araştırma yaparken internet sitelerinde yayınlanan ilçenin tarihçesinde hep “Ayancık kilisesi tarihi bir merkezdir.” cümlesi ile karşılaşmaktayız. Fakat detaylı olarak bilgi hiçbir şekilde verilmemektedir.

Cezaevi değil kilise…

2012 yılında yaklaşık 1 ay kadar yaptığım araştırmalar sonucunda Tarihi Ayancık Cezaevi olarak bildiğimiz yapının aslında bir kilise olduğunu öğrenmiş oldum. Konunun detaylarını sizlerle de paylaşmak istiyorum;

Yalı Mahallesi Gazhane Caddesi (sahil kesimi) üzerinde bulunan bina 1884 yılında ilçede yaşayan Rum halkının ibadetlerini yerine getirebilmesi için yapılmıştır. O yıllarda Ermeni vatandaşlarının da kiliseyi kullandığı bilgilerine ulaşılmıştır. Nüfus mübadelesinin ardından kilisenin cemaatinin kalmaması ve binanın atıl durumda kalmaması için cezaevine dönüştürülmüştür. Sinop Cezaevine bağlı olarak hizmetine devam eden binanın eski kaynaklarda (Ayancık gazetesi nüshaları, Sinop gazetesi nüshaları incelenmiştir) Ayandon kazasında yaşayan Rum halkı için inşa edilmiştir.

(Ayandon; Ayancık ilçesinin eski adıdır. Kaza; ilçe demektir)

Ayancık Gazetesi’nin eski arşivlerinden manşet alanı

Daha sonraları mahkumların Sinop Cezaevine nakledilmesiyle bina bir süre kapalı kalmıştır. Sanat Tarihi Dergisi’nde makalesine yer verilen Emine Tok tarafından yapılan incelemelere göre binanın Bizans dönemi mimarisine ışık tuttuğu ve buna bağlı olarak Bizans döneminde inşa edilmiş olabileceği belirtilmektedir. Daha sonradan bina üzerine eklemeler yapılmış ve Osmanlı dönemine ait izlere rastlanmıştır.

Restorasyon süreci…

Net tarih bilmemekle birlikte 2010’lu yıllarda bir süre binanın kapıları açıktı ve ziyaret edilebiliyordu. Daha sonradan kültür varlığı olması nedeniyle buranın kapılarına zincir vurulmuş ve kaderine terk edilmişti.  Mart 2016 yılında Belediye’nin girişimleriyle tekrardan restore edilmesi için çalışmalar başlatılmıştır. Özel İdare kültür payından 290 bin TL finanse edilmiş olmasına rağmen görünürde pek fazla çalışma yapılmamış olup çalışmalara ara verilmiştir.

Tekrardan Ocak 2018’de restorasyon çalışmalarına başlanmış olup yazımı yayınladığım an itibariyle neredeyse bitmiş durumdadır. Restorasyon çalışmalarının tamamlanmasının ardından buranın “çok amaçlı kültür salonu” olarak hizmet vermesi düşünülüyor.

Ayancık Kilisesi (Cezaevi) restorasyon çalışmaları sonucunda son hali

Tartışma yaratan konular…

Ayancık Kilisesi, son yapılan restorasyon çalışmalarının ardından tartışmalara konu olmuştur. Bunun nedeninin ilçede misyonerlik yapıldığına dair iddialar olmuştur.

Konuyu daha geniş yelpazede ele alacak olursak halksesi.com isimli haber sitesi sahibi Mete Çağdaş, birçok yazısında Sinop genelinde misyonerlik yapıldığı iddialarını gündeme taşımıştır. Ve hatta Amerika’dan Sinop’a gelerek kazı çalışmalarında bulunulduğu, farklı bir tarihte ise Sinop-Ayancık karayolu üzerinde bulunan Şerefiye köyüne sabahın erken saatlerinde gizlice Meksikalı bir kişinin çağrıldığı ve Sinop genelinde Hristiyan misyonerliği yapılmaya çalışıldığı Mete Çağdaş tarafından iddia edilmiştir.

Yine Mete Çağdaş’ın görgü tanıkları ile kaleme aldığı bir haberinde evlerin kapılarını çalarak bazı kişilerin ücretsiz incil dağıttığı bilgileri paylaşılmıştır. Sinop genelinde bu tür olaylar yaşanırken Ayancık Archangelos Kilisesi binasının restore edilmesi, bu binanın Hıristiyanlık dinini ilçede yaşatmaya çalışıldığı iddialarını/tartışmalarını gün yüzüne çıkarmıştır.

Tartışmaların ortaya çıkmasına neden olan bir diğer konu ise Google Haritalar‘a Ayancık Kilisesi’nin eklenmesi olmuştur.

Google Haritalar’da çıkan Ayancık Archangelos Kilisesi yer bildirimi

 

Yapmış olduğum araştırmalar sonucunda Cezaevi olarak binanın aslında ilk olarak Kilise olduğu haberi Sinop yerel medyasında da geniş yer almıştır. Yapılan haberlerden bir tanesi aşağıdadır.

Eski Kilise (Cezaevi) Şuan Aktif Mi?

En çok merak edilen ve sorulan konulardan biri de şuan da bu yapı kullanılıyor mu? Aktif mi? Bu yapının bulunduğu alanın restorasyon çalışmaları tamamlandıktan sonra halka açık kültür alanı yapıldı. Yapının içine giren kapı kilitli fakat bir etkinlik düzenleneceği zaman açılıyor. Yapının bahçesi ve arka kısmında bulunan alanı vatandaşlar tarafından gezilebiliyor. Yine bu yapının ana bahçesinde ‘Ayancık Hatırası’ fonu mevcut. İlçeye gelen ziyaretçiler burada fotoğraf çekilebiliyor. En son bu tarihi yapıda Ayancık Film Festivali kokteyli gerçekleştirildi. Yine Ayancık’ta kültürel etkinliklerde de kullanılmakta.

Yapının bahçe kısmında bulunan Ayancık Hatırası yazısı

 

Restorasyon sonrası dıştan görüntüsü – 16.07.2022

 

Yapının bahçesinde bulunan Ayancık Kara Treni (Dekovil)
Bir Cevap Yaz

Bir Cevap Yaz

E-posta hesabınız yayımlanmayacak. Gerekli alanlar işaretlendi *